Wat is positief mensgericht leiderschap? Hoe leidt dit tot performance verbetering? En wat zijn de verschillen met andere vormen van leiderschap, zoals bijvoorbeeld: situationeel, taakgericht of dienend? In dit artikel geven we informatie om zowel het begrip positief mensgericht leiderschap als de toegevoegde waarde hiervan beter te begrijpen.
Wat is positief mensgericht leiderschap?
Positief mensgericht leiderschap is op een dusdanige wijze leidinggeven dat medewerkers geheel uit eigen beweging net dat extra stapje zetten, pro-actief problemen aanpakken en hieraan zelf veel plezier beleven. Dus niet omdat het van iemand anders moet, of dat er een sanctie staat op weigering, maar doodgewoon omdat het een goed gevoel geeft om je werk goed te doen en daarvoor gewaardeerd te worden. Dat geeft beroepstrots, positieve energie, werkplezier.
De leidinggevende maakt optimaal gebruik van mensenkennis en psychologisch inzichten, creëert een inspirerende werkplek, benut maximaal de kennis, vaardigheden en talenten in zijn team. Hij of zij is zich er ten volle van bewust dat hij resultaten behaalt via anderen, dat die anderen – zijn medewerkers – ontzettend belangrijk zijn, daarnaar handelt de leider dan ook. Het enige nuttige “gereedschap” dat een leider heeft zijn gemotiveerde medewerkers. Dit besef komt tot uiting in diens managementstijl: positief mensgericht leiderschap.
Wat is het verschil met andere vormen van leiderschap?
De meest toegepaste leiderschapsstijlen zijn situationeel leidinggeven, taakgericht leiderschap en dienend leiderschap.
Bij situationeel leiderschap pas je jouw stijl aan op de ontwikkelingsfase van je medewerker(s) of op hun taakvolwassenheid. In de ene fase ben je meer taakgericht, in een andere meer mensgericht en in weer een andere delegeer je en laat je zoveel mogelijk los. Hoewel deze stijl effectief kan zijn – wanneer goed toegepast – is de opzet vaak erg instrumenteel en berekenend. “Jij zit in deze fase, dus begeleid ik je zo. Jij in die andere fase, dus moet ik jou zo benaderen”. Toepassing van mensenkennis en psychologisch inzicht blijven hierbij grotendeels achterwege.
Taakgericht leiderschap is vooral gericht op het verdelen van taken, het toezien op uitvoering van taken en het straffen of belonen na het slecht of goed uitvoeren van een taak. Er is een grote overlap met autoritair leidinggeven. Iets dat in de jaren vijftig van de vorige eeuw misschien nog wel werkte, maar tegenwoordig op veel weerstand stuit. Toepassing van mensenkennis en psychologisch inzicht blijven hier volledig achterwege.
De stijl die op het eerste gezicht nog het meest weg heeft van mensgericht leidinggeven is dienend leiderschap. Bij deze vorm van leiderschap is het de taak van de leidinggevende om optimale condities te creëren voor diens medewerkers om maximaal te presteren. Hier zou je kunnen zeggen dat de rollen vrijwel zijn omgedraaid. Niet de medewerker doet wat de leidinggevende vraagt, maar de leidinggevende doet waaraan de medewerker behoefte heeft. Vaak zien we dienend leidinggeven terugkomen in organisaties waar voorheen taakgericht leidinggeven de norm was. Dienend leiderschap dient dan als een soort (over)compensatie. De balans zwiept van het ene uiterste naar het andere.
Bij positief mensgericht leiderschap wordt meer dan bij andere vormen gebruik gemaakt van mensenkennis, psychologisch inzicht en de basismotieven van mensen. Er wordt een appél gedaan op zelfsturing richting uitdagende doelen, op de (vak-)volwassenheid van medewerkers en op hun eigen drijfveren en inzichten om tot een uitstekende performance te komen. Bij positief mensgericht leiderschap wordt veel meer op basis van redelijkheid gewerkt dan op basis van macht. Iedere medewerker kan positief mensgericht leiderschap vertonen. Daarvoor hoef je niet in een formeel leidinggevende positie te zitten. Al komt dit nog wel het meest voor.
De meerwaarde van positief mensgericht leiderschap
In bedrijven waar positief mensgericht leiderschap de norm is, zijn medewerkers gemotiveerder, meer zelfsturend, verantwoordelijk en gelukkiger. De prestaties zijn beter, de samenwerking met collega’s verloopt soepeler en er zijn minder tot geen conflicten tussen medewerker en formeel leidinggevende. En als die er wel zijn, worden deze opgelost, niet uit de weg gegaan. Teamwerk en collegialiteit zijn vanzelfsprekend. Wanneer ook aan andere voorwaarden wordt voldaan zijn veiligheidscijfers gunstiger en is het ziekteverzuim lager dan bij andere dominante vormen van leiderschap.
Ook niet onbelangrijk: door positief mensgericht leiderschap ben je als organisatie aantrekkelijk voor potentiële medewerkers. In een krappe arbeidsmarkt een niet te onderschatten succesfactor.
Wil je meer weten over de implementatie van positief mensgericht leiderschap?
Wil je meer weten over positief mensgericht leiderschap of overweeg je zelf al een tijdje om positief mensgericht leiderschap in te voeren in jouw organisatie of afdeling, neem dan gerust contact met ons op en mail info@ivlo.nl. Bellen kan ook: 0628986553. We praten jou en je collega’s graag bij.
Voor meer informatie over het Instituut voor Leiderschapsopvolging & Ontwikkeling (IVLO), zie onze website: https://ivlo.nl
Michèl Koppenaal
IVLO oprichter, directeur en trainer
